Budowa skóry

Piękna i zadbana skóra może być prawdziwą ozdobą, szczególnie ocenianą w kategoriach estetycznych. Jest to ważny narząd, który pełni w naszym organizmie istotne funkcje ochronne. Aby wiedzieć jak pielęgnować skórę, by najdłużej zachowała ładny, zdrowy wygląd, należy poznać jej budowę i czynności.
     Skóra jest jednym z największych pod względem powierzchni i najcięższych narządów.
Nie jest ona wszędzie jednakowa; dostrzegamy na niej fałdy, bruzdy, wypuklenia i wyniosłości. Grubość skóry jest różna w zależności od okolicy ciała, a barwa zależy od grubości naskórka, mniej lub bardziej głębokiego umiejscowienia oraz stopnia napełnienia naczyń krwionośnych, a także od zawartości i rozłożenia barwnika skórnego — melaniny.

    Skóra składa się z trzech warstw:

• naskórka

• skóry właściwej

• tkanki podskórnej

NASKÓREK

    Najbardziej zewnętrzna warstwa. Składa się z komórek ściśle przylegających do siebie, ułożonych w warstwy. Najgłębiej położone warstwy naskórka są jego częścią rozrodczą i to tu tworzą się nowe komórki. Podczas ich wędrówki na zewnątrz zachodzi szereg procesów, dzięki którym naskórek zyskuje elastyczność i nawilżenie. Komórki docierające do zewnętrznej warstwy rogowej złuszczają się, natomiast w dolnych warstwach ciągle są produkowane nowe komórki. Cały proces wędrówki komórek zazwyczaj trwa 24-28 dni. Z wiekiem proces keratynizacji znacznie się wydłuża, nawet do 35 dni. Skóra traci więc blask, a grubsza warstwa rogowa hamuje wchłanianie np. kremów, które przestają działać, oraz wydzielanie potu i łoju. Pojawiają się głębokie zaskórniki, skóra staje się sucha i mało sprężysta. Nadmierna lub nieprawidłowa keratynizacja powoduje wiele chorób skóry, np. rybią łuskę i łuszczycę. Złuszczanie jest zjawiskiem korzystnym, gdyż wraz z łuseczkami zostają usunięte zanieczyszczenia skóry, wydzieliny ustroju i zarazki. Prawidłowy, nie uszkodzony naskórek jest dobrą zaporą przeciw drobnoustrojom, niewielkim urazom i słabym czynnikom chemicznym.
    Naskórek ściśle związany jest z płaszczem hydrolipidowym stanowiącym ochronę przed czynnikami zewnętrznymi. Płaszcz ten tworzy zawiesina wodno-olejowa i cząsteczki białka (keratyny) wytwarzane przez keratynocyty, podstawowe komórki naskórka.

    Naskórek zbudowany jest z 5 warstw. Idąc od głębszych warstw ku powierzchni rozróżniamy:

• warstwę podstawną ( z niej wywodzą się wszystkie komórki budujące naskórek )

• warstwę kolczystą

•  warstwę ziarnistą

• warstwę jasną

• warstwę rogową

SKÓRA WŁAŚCIWA

    Skóra właściwa jest odżywiana przez rozległą sieć małych naczyń krwionośnych, które dostarczają tlen, substancje odżywcze, hormony regulujące jej wzrost i metabolizm. Skóra nie może być odżywiana z zewnątrz. Zbudowana jest z mocnej tkanki łącznej poprzeplatanej naczyniami włosowatymi. W graniczącej z naskórkiem warstwie brodawkowatej występują fibroblasty wytwarzające włókna kolagenowe odpowiedzialne za elastyczność i rozciąganie skóry. Skóra właściwa stanowi dla naskórka rusztowanie, w niej znajdują się tzw. przydatki skóry takie jak: mieszki włosowe, gruczoły łojowe, potowe, paznokcie oraz liczne wolne zakończenia nerwowe i specjalne ciałka dotykowe, służące do odbierania rozmaitych bodźców ze świata zewnętrznego, wreszcie naczynia krwionośne, które przechodzą z tkanki podskórnej do skóry i naczynia limfatyczne.

Skóra właściwa składa się z:

• włókien kolagenowych, które są głównym składnikiem budulcowym skóry, stanowiąc około 72% jej suchej masy. Cechuje je rozciągliwość i oporność na urazy mechaniczne. Od kondycji włókien zależy wygląd zewnętrzny skóry - wraz z wiekiem, a także pod wpływem czynników środowiskowych, włókna stają się kruche. Przejawia się to utratą jędrności i młodzieńczego wyglądu.

• włókien sprężystych (ich pochodzenie i funkcja nie są jeszcze dokładnie poznane; prawdopodobnie nadają skórze sprężystość)

• naczyń krwionośnych, które otoczone są przez sieć włókienek kolagenowych, co gwarantuje ochronę i zapewnia elastyczność naczyniom.

• gruczołów potowych i łojowych, których ujścia znajdują się w naskórku

TKANKA PODSKÓRNA

    Jest to najgłębiej położona warstwa skóry, która stanowi jakby amortyzację skórną. Utworzona jest z tkanki łącznej włóknistej, zbudowanej przede wszystkim z adipocytów- komórek tłuszczowych. Grubość tkanki tłuszczowej waha się w szerokich granicach i zależy głównie od odżywienia.  Ponadto znajdują się tu naczynia krwionośne i chłonne oraz włókna nerwowe. Tkanka podskórna ma różną grubość w poszczególnych okolicach ciała, a w niektórych nie występuje w ogóle np. na powiekach.

Tkanka podskórna składa się z:

• tkanki łącznej zbitej z przewagą struktur włóknistych

• tkanki łącznej luźnej z przewagą luźnych struktur

• tkanki tłuszczowej

Tkanka podskórna pełni funkcje:

• podporowe

• chroni przed urazami mechanicznymi.

• stanowi magazyn energetyczny organizmu.

FUNKCJE SKÓRY:

• tarcza ochronna od zewnętrznych czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych
• termoregulacja organizmu, poprzez wypromieniowywanie i poprzez wydalanie potu
• osłona chroniąca i regulująca gospodarkę wodno- elektrolitową dzięki gruczołom   potowym
• odbiór bodźców ze środowiska zewnętrznego (zimno/ciepło, ból,dotyk)
• ochrona przed promieniowaniem UV słońca
• birze udział w wytwarzaniu witaminy D3 i D2
• metabolizowanie na potrzeby skóry białek, tłuszczy i witamin 
• wydzielanie różnych substancji, w tym metabolitów, wymiana gazowa
• udział w gospodarce hormonalnej poprzez tzw. wydzielanie dokrewne
• osłona odpornościowa przez zarazkami - dzięki tzw. komórki Langerhansa  -ochronna rola gruczołów łojowych, które wydzielają kwaśny tłuszcz (sebum) konserwujący i osłaniający skórę przed zakaźnymi drobnoustrojami oraz przed wysychaniem
• amortyzator dla ważnych narządów wewnętrznych i ocieplacz dzięki komórkom    tłuszczowym zlokalizowanym w tkance podskórnej.

Nie sposób wymienić wszystkich ważnych funkcji spełnianych przez naszą skórę. Ich mnogość i złożona warstwowa budowa skóry powoduje, że grubość naszego „płaszcza” ochronnego jest znaczna, toteż jego waga może osiągać u dorosłych osób nawet 20 kg!
Skórę można porównać do kombinezonu, który informuje kosmonautę na  Księżycu o tym co się dzieje na zewnątrz, dostarcza tlen i stanowi ochronę jednak również sygnalizuje o niebezpieczeństwach i o tym co się dzieje z organizmem. Warto zadbać aby nasz „kombinezon” dobrze nas chronił i funkcjonował.