Kompendium wiedzdy o cukrzycy
Jedno jest pewne, jest to jednostka chorobowa na która cierpi w Polsce według statystyk ok. 2,5 mln osób. A to przypadki zdiagnozowane, bo jest prawie drugie tyle osób z tym schorzeniem, które funkcjonują a o niej niestety nie wiedzą.
Cukrzyca jest chorobą, która, jest efektem niedoboru w organizmie insuliny, czyli hormonu produkowanego przez trzustkę. Insulina ma znaczący wpływ na to, jak przebiegają procesy przemiany materii zachodzące u człowieka, ponieważ bierze udział w ich regulacji. Niedobór tak ważnego hormonu w organizmie powoduje hiperglikemię, czyli podwyższenie poziomu glukozy we krwi. Prawidłowy poziom cukru we krwi, pobieranej na czczo wynosi do 100 mg/dl. Przekroczenie wartości 125 mg/dl jest charakterystyczne dla cukrzycy.
Objawy które mogą u siebie zauważyć chorzy to:
- uczucie suchości w jamie ustnej bądź wzmożone pragnienie,
- częstomocz,
- utrata wagi lub tycie,
- trudno gojące się rany i skaleczenia,
- nieostre widzenie w szczególności na odległość,
- zmęczenie i towarzysząca mu senność.
Wyróżniamy dwa główne typy cukrzycy:
- typu I – nazywana także insulinozależną lub typu dziecięcego – jest spowodowana rzeczywistym brakiem insuliny na skutek uszkodzenia komórek beta wysp Langerhansa trzustki. A to właśnie te komórki są zdolne wytwarzać ten hormon. Choroba pojawia się najczęściej u dzieci i osób młodych, choć może się rozpocząć nawet po 80. roku życia. Leczenie wymaga stałego podawania insuliny oraz właściwego odżywiania i wysiłku fizycznego. Na ten typ choruje ok. 15-20% chorych.
- typu II – nazywana cukrzycą dorosłych lub insulinoniezależną
- przyczyną podwyższonego poziomu cukru jest nieprawidłowe działanie w
organizmie insuliny to znaczy oporność na jej działanie. Schorzeniu
tego typu towarzyszy otyłość oraz bardzo często nadciśnienie tętnicze.
Występuje głównie u osób starszych. Początkowo leczenie tej choroby
opiera się na stosowaniu odpowiedniej diety, stosowaniu doustnych leków
przeciwcukrzycowych. Na ten typ choruje ok. 80-85% chorych.
Wyróżnia się ponadto dwa inne typy, specyficzne i charakterystyczne co prawda, cukrzycy tzn. u ciężarnych i wtórną. Ta pierwsza pojawia się w okresie ciąży i jest zazwyczaj spowodowana zmianami fizjologicznymi tego stanu. Po urodzeniu dziecka zwykle mija choć jest niebezpieczeństwo, że u 1/3 kobiet przeradza się ona w cukrzycę typu II.
Cukrzyca wtórna stanowi ok. 2-3% wszystkich przypadków cukrzycy w Europie i Ameryce. Najczęstsze przyczyny jej występowania można podzielić na:
- polekowe
- niektóre choroby gruczołów dokrewnych - choroba i zespół Cushinga, akromegalia, nadczynność tarczycy, guz chromochłonny nadnerczy, guz wydzielający glucagon.
- genetycznie uwarunkowane choroby przemiany materii – hemochromatoza,
- choroby trzustki - przewlekłe zapalenie trzustki, rak trzustki, stan po operacyjnym usunięciu trzustki.
- cukrzyca
na tle niedostatecznego i wadliwego odżywiania - występuje głównie
wśród ludności tubylczej strefy międzyzwrotnikowej w krajach Azji,
Afryki i Ameryki Południowej, w których niedożywienie i głód są
powszechne.
Jednym z podstawowych zaleceń w okresie zachorowania na cukrzyce jest odpowiednia dieta a także aktywność fizyczna, która musi być odpowiednio dostosowana do stanu chorego. Jeśli chodzi o dietę obowiązuje „zakaz” ( to znaczy ograniczanie w miarę możliwości, ale sumiennie) spożywania:
- maki żytniej, czyli np. świeżego pieczywa, ale także potraw odsmażanych i smażonych jak np. naleśniki,
- serów tłustych, topionych, pleśniowych,
- tłuszczy stałych – m.in. smalcu,
- mięsa tłustego,
- śmietany.
Jeśli pojawi się konieczność podawania insuliny to podajemy ja w sposób następujący:
- w miejscu zastrzyku należ skórę zdezynfekować, np. spirytusem salicylowym lub gotowymi chusteczkami nasączonymi substancja odkażającą.
- Napinamy fałd skórny i wprowadzamy igłę pod kątem 900 lub 450 w przypadku dzieci i osób szczupłych.
- Naciskamy na tłok pena ale niezbyt szybko bo może to spowodować niepotrzebny ból.
- Po
wykonaniu zastrzyku należy pozostawić jeszcze kilka sekund igłę w
skórze aby insulina nie wyciekła a tym samym aby podana dawka nie była
za mała.
Samo przechowywanie insuliny wymaga również specyficznych warunków tj. w chłodnym miejscu, w lodówce w temperaturze 20-80C,
fiolkę która aktualnie używamy w temperaturze pokojowej nie dłużej niż
jeden miesiąc. Pamiętajmy aby nie wystawiać insulin na działanie
skrajnych temperatur, czyli powyżej 300C ale również poniżej 20C.
To co istotne w czasie choroby, nie tylko dla samych chorych, ale i otoczenia w którym żyją, to możliwość wystąpienia niedocukrzenia, czyli hipoglikemii.
Jest to jedno z powikłań występujących przy cukrzycy. Oznacza ono zbyt
niski poziom glukozy we krwi, może towarzyszyć zarówno cukrzycy typu I
jak i II. Notuje się wówczas stężenie glukozy poniżej 55 mg/dl.
Najczęstsze objawy hipoglikemii to:
- przyspieszone bicie serca,
- zimne poty,
- drżenie mięśniowe,
- napad wilczego głodu,
- zaburzenia myślenia,
- zaburzenia orientacji lub mowy,
- zaburzenie ostrości widzenia,
- bóle głowy,
- nieadekwatne do sytuacji zachowania.
W
takim przypadku należy pomóc pacjentowi lub on sam sobie pomaga
spożywając doustne ok. 1 łyżki stołowej glukozy. Mogą to być tabletki,
napoje słodzone cukrem lub glukozą, bądź dostępne w aptekach saszetki
glukozy 1 WW, które można mieć zawsze przy sobie. Cukier powinien się
podnieść po ok. 10 minutach.
Cukrzyca jest to choroba przewlekła, której nie wolno bagatelizować a ku przestrodze przypominamy powikłania które mogą wystąpić w trakcie trwania choroby.
- Retinopatia cukrzycowa, czyli zespół zmian naczyniowo-zwyrodnieniowych w siatkówce oka, który w kolejnych latach powoduje znaczne upośledzenie wzroku,na w niektórych skrajnych przypadkach prowadzi do jego utraty
- Stwardnienie kłębuszków nerkowych, co objawia się utratą białka z moczem, funkcja filtracyjna nerek stopniowo jest upośledzana, pojawiają się zarówno nadciśnienie jak również zmiany zwyrodnieniowe na dnie oka,
- Neuropatia cukrzycowa są to symetryczne zaburzenia czuciowo-ruchowe, zwłaszcza w obrębie stóp i podudzi,
- Zmiany zgorzelinowe tkanek objawiające się najczęściej występowaniem owrzodzeń a także martwicy, która na ogół przebiega bezbólowo, na palcach lub pięcie. Ma ona dwie odmiany: martwica sucha bądź wilgotna. Szczególnie ta druga trudno się goi, rozszerza się ponadto łatwo ją zainfekować bakteriami a nawet grzybicami co dodatkowo utrudnia jej leczenie bo staje się ona oporna na leki. W wyniku tego powstaje stopa cukrzycowa. Neuropatia cukrzycowa wzmaga również rozwój stopy cukrzycowej jak również zła pielęgnacja, urazy, ciasne i gumowe obuwie.
