Nadczynność tarczycy
Wzmożone wydzielanie hormonów tarczycy prowadzi do zespołu objawów zwanych nadczynnością tarczycy. Statystyki wykazuj, że w ciągu roku zapada na to schorzenie ok. 45 spośród 100 tys. osób, w tym 37 kobiet. Pojawia się ona w różnym wieku na ogół w wieku średnim. Przyczyny powstania choroby mogą być różne. Najczęściej występuje ona w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa lub wola guzkowatego nadczynnego czyli wskutek intensywnego wydzielania hormonów przez guzki tarczycy.
Objawy chorobowe są różnorakie i mogą przyjmować poniższą postać jako izolowany objaw, bądź grupa objawów:
- wzmożona pobudliwość nerwowa (nadpobudliwość),
- zwiększona potliwość,
- nietolerancja gorąca,
- kołatania serca i tachykardia,
- duszność,
- uczucie osłabienia (często uczucie zmęczenia podczas chodzenia po schodach),
- ogólna niechęć do wysiłków fizycznych i intelektualnych,
- utrata masy ciała,
- brak apetytu,
- drżenie rąk,
- wytrzeszcz oczu,
- ciepła i wilgotna skóra,
- nieregularne miesiączkowanie,
- bezsenność,
- zahamowanie wzrostu,
- powiększenie tarczycy (wole tarczycy),
- u dzieci – przyspieszenie wzrostu.
Choroba Gravesa-Basedowa jest zliczana do grupy chorób autoimmunologicznych, jest następstwem zaburzeń w układzie immunokompetentynym. W następstwie działania antygenu, który jest substancja wchodzącą w skład nabłonka pęcherzykowatego tarczycy, powstają w organizmie przeciwciała wywierające silne działanie pobudzające rozrost tarczycy i wydzielanie przez nią hormonów. W chorobie tej mogą powstawać we wspomnianym, układzie patologiczne substancje działające destrukcyjnie na tkanki oczodołu i skórę goleni, powoduje to w rezultacie wytrzeszcz oczu i obrzęk przedgoleniowy. Zaburzenia te występują jednak rzadziej niż nadczynność tarczycy.
Nadczynność wola guzkowatego zwana jest niekiedy choroba Plummera. Przyczyny tej choroby nie wyjaśniono w pełni. Wiadomo, że nadmiar hormonów wydzielają guzki, które często mają postać nowotworów łagodnych zwanych gruczolakami. Guzki takie wydzielają hormony autonomicznie tzn. bez udziału właściwego tyreotropiny. Nadczynność wola guzkowatego pojawia się zazwyczaj wiele lat po rozpoznaniu i rozwinięciu guzków tarczycy. Choroba rozwija się powoli ale stopniowo narasta.
Inne przyczyn powstania nadczynności tarczycy są rzadkie i zaliczyć można do nich:
- nadczynność w przebiegu wole Hashimoto,
- guzy przysadki mózgowej wydzielające TSH,
- guzy trofoblastu,
- spożywanie nadmiernych ilości jodu (Jod-Basedow),
- zażywanie nadmiernych dawek hormonów tarczycy (Thyreotoxicosis factitia),
- ciąża w 3. trymestrze – pobudzanie receptora dla TSH przez hCG z powodu ich znacznego podobieństwa.
Leczenie przede wszystkim ma na celu doprowadzenie, a następnie utrzymania prawidłowych wartości hormonów tarczycy (eutyreozy). Ponieważ w przebiegu choroby TSH – jest zmniejszone, natomiast fT3, fT4 – zwiększone, również w przypadku niepowodzenia danej metody, można stosować:
- tyreostatyki, początkowo stosowane w dużych dawkach, następnie w dawkach podtrzymujących: propylotiouracyl i metizol,
- leczenie jodem radioaktywnym (izotop 131>J),
- leczenie chirurgiczne: częściowe usunięcie tarczycy,
- leczenie wspomagające celem opanowania objawów ze strony układu krążenia.
