MENU...
Facebook

Wątroba - co w niej gra

W prawej górnej części brzucha, znajduje się ważący ok. 1500g, największy gruczoł  w ludzkim organizmie – wątroba.  Składa się z czterech płatów: prawego, lewego, czworobocznego i ogoniastego unaczynionych przez tętnice wątrobową właściwą (w 20-30%) oraz żyłę wrotną (70-80%). Właśnie to drugie naczynie ma kluczowe znaczenie dla pełnionych przez wątrobę funkcji. Żyłą wrotną przepływa krew bogata w składniki odżywcze i inne wchłonięte substancje z żołądka i jelit dostarczając je bezpośrednio do wątroby, gdzie podlegają różnym przemianom chemicznym.

 

Funkcje wątroby:

Do podstawowych funkcji wątroby należy wytwarzanie żółci. Składa się ona z wielu związków chemicznych, m. in. z soli kwasów żółciowych, cholesterolu, lecytyny, bilirubiny (produktu rozpadu hemoglobiny, czyli białka transportującego tlen) oraz elektrolitów. Mieszanina ta po wydzieleniu do jelita rozbija tłuszcz zawarty w treści pokarmowej na mniejsze skupiska, ułatwiając tym samym jego trawienie.

Ponadto wątroba bierze udział w gospodarce substancjami odżywczymi i witaminami. Magazynuje glukozę oraz wytwarza ją z innych cukrów prostych, jak fruktoza i galaktoza, a w okresach głodu stopniowo uwalnia do krwi. Utrzymuje w ten sposób stały poziom glukozy, niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mózgu. Wątroba to także główne miejsce przemian aminokwasów i syntezy białek osoczowych, oraz magazyn dla witamin: A, D, B12 i  żelaza.

Bardzo istotną z punktu widzenia farmakoterapii i toksykologii rolą tego narządu jest neutralizacja i usuwanie substancji biologicznie czynnych z organizmu. Do tej kategorii należą cząsteczki fizjologicznie występujące w krwiobiegu, np. hormony oraz produkty rozpadu składników komórkowych, a także wszelkie substancje obce, jak metale ciężkie, alkohol, toksyny i leki. Funkcja ta jest realizowana poprzez rozkład enzymatyczny, zwiększenie rozpuszczalności cząsteczki (co pozwala na wydalenie jej wraz z moczem) lub po uprzedniej inaktywacji wydzielenie jako składnik żółci.

Nadmiernie eksploatowana wątroba ulega uszkodzeniu. Niezależnie od przyczyny, scenariusz wydarzeń jest bardzo podobny. W wyniku intensywnych przemian biochemicznych dochodzi to tzw. stresu oksydacyjnego, czyli nagromadzenia wolnych rodników spowodowanego niewydolnością mechanizmów, które je usuwają. Ponadto w komórkach wątroby (hepatocytach) gromadzą się triglicerydy w postaci kropli tłuszczu. Procesy te w konsekwencji doprowadzają do rozwoju stanu zapalnego, a następnie włóknienia tkanki, co upośledza jej funkcje i utrudnia właściwe odżywienie. W zaawansowanym stadium tych niekorzystnych zmian dochodzi do martwicy fragmentów narządu (marskość wątroby).

Marskość wątroby, czyli końcowa faza wielu przewlekłych chorób wątroby dotyka ok. 4-10% populacji. Dwa razy częściej zapadają na nią mężczyźni niż kobiety.

 

Czynniki uszkadzające wątrobę:

  • alkohol - przyjmowany w dawkach powyżej 80g na dobę (ok. 1,5 L piwa, 1 butelka wina) znacznie zwiększa ryzyko rozwoju choroby wątroby,
  • wirusy - wywołujące WZW typu B, C, D,
  • leki - m. in. tetracykliny, metotreksat, paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne ( w tej grupie większość dostępnych bez recepty leków przeciwbólowych), duże dawki witaminy A, estrogeny,
  • toksyny zawarte w grzybach np. w Muchomorze sromotnikowym,
  • zaburzenia żywieniowe: długotrwałe głodzenie, przekarmianie i otyłość.

 

Leczenie:

Najskuteczniejszą formą ochrony wątroby jest oczywiście unikanie w miarę możliwości narażenia na czynniki uszkadzające. W aptekach dostępne są także preparaty o działaniu ochronnym i regenerującym:

  • sylimaryna (preparaty: Sylimarol, Legalon, Sylimax) - składnik wyciągu z ostropestu plamistego, stabilizuje błonę hepatocytów, chroniąc przed wpływem szkodliwych substancji; niezalecane dla dzieci poniżej 12 roku życia,
  • fosfolipidy (preparaty: Essentiale Forte, Esseliv Forte) – wbudowują się do komórek wątroby poprawiając ich funkcjonowanie, po ich zastosowaniu rzadko pojawiają się działania niepożądane, ograniczające się do łagodnej biegunki i nudności,
  • L-asparaginian-L-ornityny (preparaty: Hepatil) – wspomaga czynność odtruwającą wątroby, zwłaszcza w stosunku do amoniaku,
  • witaminy z grupy B (preparaty: Sylivit, Hepatil Vit) - jako dodatek do preparatów hepatoprotekcyjnych; uzupełniają często występujące w schorzeniach wątroby niedobory witamin.