MENU...
Facebook

Zaparcia

Częstotliwość wypróżnień uzależniona jest od indywidualnych predyspozycji, stanu organizmu, a także spożywanego pokarmu. Fizjologiczny zakres epizodów defekacji mieści się w granicach od 3 wypróżnień w ciągu doby (większa ich ilość wskazuje na biegunkę) do 1 wypróżnienia na 3 dni (przy mniejszej częstotliwości mówimy o zaparciu).

Dodatkowo definicja zaparcia zawiera sytuacje, kiedy mimo odpowiedniej częstości, stolce są twarde, oddawane z wysiłkiem i towarzyszącym uczuciem niepełnego wypróżnienia.

Przyczyny zaparć:

  • siedzący tryb życia, niewielka aktywność fizyczna - sprzyjają spowolnieniu pracy jelita  grubego, zwiększając wchłanianie wody, co powoduje utwardzenie stolca
  • nieprawidłowa dieta: zawierająca zbyt mało błonnika lub niedostateczną ilość płynów
  • hamowanie bodźca defekacji – wstrzymywanie się z pójściem do toalety np. w pracy lub w podróży powoduje rozciągnięcie odbytnicy i osłabienie jej reakcji
  • zespół jelita drażliwego  – przewlekłe schorzenie jelita cienkiego i grubego, przebiegające z bólem brzucha i zaburzeniem rytmu wypróżnień, które dotyka 10-20% populacji, głównie kobiet w wieku 30-40 lat 
  • leki – zaparcia mogą być skutkiem ubocznym stosowanych leków np. opioidów (narkotycznych leków przeciwbólowych), leków przeciwdepresyjnych i przeciwdrgawkowych, preparatów wapnia, glinu i żelaza, diuretyków (leków moczopędnych, stosowanych w leczeniu nadciśnienia)  
  • choroby okrężnicy, odbytu oraz narządów w obrębie miednicy, np. jajników, macicy

Leczenie:

Jeśli zaparcia występują sporadycznie, np. w wyniku długiego siedzenia w podróży, choroby z gorączką czy ograniczenia ruchu, można zastosować preparaty roślinne zawierające korę kruszyny, liść rzewienia lub liść senesu.

Bez recepty dostępny jest także Bisacodyl w tabletkach.

Przy krótkotrwałym stosowaniu (<7 dni) są to preparaty bezpieczne i dają stosunkowo szybkie rezultaty, efekt pojawia się po 8 godzinach od podania.

Należy jednak pamiętać, że zbyt częste podawanie tych preparatów może powodować zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej (spadek potasu we krwi), a także pogłębiać leczony problem, prowadząc do tzw. zaparć nawykowych.

Mogą również wchodzić w interakcje z diuretykami tiazydowymi (zwiększając utratę potasu z ustroju) oraz glikozydami nasercowymi i lekami antyarytmicznymi (nasilając ich działanie).

W przewlekłych zaparciach dobre efekty terapeutyczne daje zmiana trybu życia i modyfikacja diety.

Należy pamiętać o wypijaniu 2-3 litrów płynów dziennie oraz wprowadzeniu do codziennego jadłospisu pokarmu bogatego w błonnik, jak ciemne pieczywo, owoce i warzywa. Zaleca się spożywanie błonnika w ilości 20-30g w ciągu doby, co odpowiada w przybliżeniu kilogramowi jabłek lub bananów, 300g musli lub 100g otrębów.

Przyjęcie takiej ilości pokarmu w postaci warzyw i owoców może być problematyczne, dlatego pomocne są preparaty absorbujące wodę i pęczniejące w jelitach, ułatwiające w ten sposób defekację. Należą do nich: otręby pszenne i owsiane, siemię lniane, nasiona babki jajowatej. Nie należy jednak przekraczać zalecanej dawki, ponieważ duże ilości błonnika sprzyjają powstawaniu gazów jelitowych. W diecie wysokobłonnikowej nie może zabraknąć dużej ilości płynów, najlepiej 2-3 litry wody mineralnej niegazowanej.

W przypadku nieskuteczności środków pęczniejących bezpiecznym rozwiązaniem dopuszczalnym przy dłuższym stosowaniu jest laktuloza. Występuje w postaci zawiesiny doustnej (Duphalac, Lactulosum) i może być stosowana nawet u niemowląt oraz kobiet w ciąży. Podobnie jak w poprzedniej grupie może powodować wzdęcia, a przy przedawkowaniu także bóle brzucha i biegunkę.

Gdy wprowadzone w diecie zmiany wraz z aktywnością fizyczną (np. codziennym spacerem) oraz wymienionymi powyżej środkami nie dają żadnej poprawy lub gdy zaparciom towarzyszą bóle brzucha, nudności, wzdęcia, połączone z silnym parciem lub krwią w kale należy bezzwłocznie udać się do lekarza.

 

Źródła:
[1] Lennecke K., Hagel K., Przondziono K., Samoleczenie. Poradnik dla farmaceutów, MedPharm Polska, Wrocław, 2006
[2] Szczeklik A. i in., Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2005
[3] Pharmindex 2011, UBM Medica, 2011