Zasasdy przechowywania leków

Każdy z nas trzyma w domu środki przeciwbólowe, przeciwgrypowe i odkażające. Leki na żołądek i na katar, syropy, bandaże. Wszystkie są niezbędne przy niegroźnych zachorowaniach albo drobnych skaleczeniach. Wiele z nich można przechowywać długo, ale wymagają one odpowiednich warunków.

Co więc jest niezbędne?:

1. Odpowiednie pomieszczenie

   W każdym domu powinno być jedno stałe, starannie wybrane miejsce, w którym przechowuje się leki w zależności od wymaganej temperatury.
Jeśli spotykamy się ze sformułowaniem, np.: „ nie przechowywać w temperaturze poniżej 15⁰C”, oznacza to przechowywanie leku w temperaturze od 15 do 25⁰C.
Produkty lecznicze, które powinny być przechowywane w temperaturze nie wyższej niż 25 lub 30⁰C, mogą znajdować się w warunkach o wyższej temperaturze, ale tylko przez krótki czas. W przypadku leków gotowych producent na podstawie dokładnych badań jakościowych i stabilności określa trwałość preparatu, deklarując warunki przechowywania.

Pamiętajmy, aby nie przechowywać leków w łazience, gdyż tam mamy zwykle dużą wilgotność powietrza i stosunkowo wysoką temperaturę. Najlepiej, jeśli będzie to szuflada lub półka w szafce, w miejscu niedostępnym dla dzieci i zwierząt.

 2. Czytajmy ulotki

By mieć pewność, jak należy przechowywać konkretny lek zawsze należy przeczytać dołączoną do niego ulotkę.

W przypadku większości medykamentów nie ma przeciwwskazań, by leki znalazły się w lodówce, ponieważ niższe temperatury z reguły nie szkodzą im, w odróżnieniu od wysokich. Latem, w czasie upałów, w naszych domach nierzadko jest więcej niż 25⁰C, a to oznacza przekroczenie granicznej temperatury dla wielu leków. Lodówka, w której jest od kilku do 10⁰ C, wydaje się w takim przypadku lepszym rozwiązaniem.

3. Czas przechowywania po otwarciu preparatu

Niektóre syropy tracą właściwości w tydzień lub dwa, inne w 2,5 miesiąca od pierwszego otwarcia.

Jeszcze inaczej postępujemy z niektórymi antybiotykami dla dzieci, które kupujemy w buteleczkach, choć są w formie proszku. Przed zastosowaniem proszek zalewa się przegotowaną wodą do linii widocznej na opakowaniu, wstrząsa i dopiero wtedy lek jest gotowy do podania .Taka zawiesina ma trwałość tylko przez czas planowanej kuracji, co oznacza zwykle 7 do 10 dni. Często wymaga tez po rozrobieniu przechowywania w lodówce.

Z kolei preparaty wykorzystywane przy astmie do inhalacji z nebulizatora zapakowane w małe plastikowe pojemniki jednorazowego użytku należy zużyć po otwarciu w ciągu 12 godzin, a wszystkie pojemniki z rozerwanej torebki w ciągu 3 miesięcy od otwarcia.
    
Jeśli wykorzystujemy do przemywania oczu sól fizjologiczną, musimy pamiętać o tym, że jest ona zdatna do użycia tylko przez dobę po otwarciu pojemniczka. Zwykle krople do oczu np. tzw. "sztuczne łzy" są ważne miesiąc.
Na opakowaniach  części takich leków jest miejsce na wpisanie daty otwarcia.

4. Przechowywanie leków recepturowych.

Takie leki przygotowuje się pod określoną kurację, mającą trwać z góry zaplanowany czas. Preparaty te będą więc szybko się psuły. Do leków recepturowych  nie dołącza się gotowych ulotek, sposób przechowywania należy więc zawsze omówić z farmaceutą wydającym lek.
    
Leki w postaci proszków mogą być przechowywane zwykle przez miesiąc. Pacjent powinien zadbać o warunki zapewniające ochronę przed działaniem czynników zewnętrznych, zwłaszcza  wilgoci.
 
 Mikstury, bez środków konserwujących, powinny być zużyte w okresie 7 dni.

Mieszanki zawierające wodne wyciągi roślinne ( odwary, napary i maceraty), sacharozę lub rozcieńczone syropy są szczególnie wrażliwe na zmiany zachodzące w czasie przechowywania. Roztwory wodne, niekonserwowane, przechowywane w temperaturze pokojowej, powinny być zużyte w ciągu 7 dni, a przechowywane w temperaturze 2⁰C do 8⁰C ( w lodówce ) przez 14 dni.
  
Roztwory spirytusowe, otrzymywane przez zmieszanie nalewek, mogą być przechowywane przez okres 2- 3 miesięcy w szczelnie zamkniętych opakowaniach szklanych.

Tak więc, ogólnie płynne postacie leku ( roztwory, emulsje i zawiesiny) do użytku zewnętrznego i wewnętrznego zawierające wodę i bez konserwantów należy zużyć w ciągu tygodnia.
 
 Maści i kremy – na ich trwałość wpływa rodzaj użytego podłoża, opakowania oraz obecność innych składników ( np. woda, witamina A).
Najdłużej mogą być przechowywane maści w tubach, krócej w pudełkach do unguatora, a najkrócej w zakręcanych.
Poza tym maści bezwodne są trwalsze od uwodnionych.

Wszystkie półstałe postacie leków zawierające wodę, bez konserwantów, powinny być zużyte w ciągu 30 dni  lub w okresie terapii, w zależności który okres jest krótszy.

Recepturowe krople do oczu , nosa i uszu niezawierające konserwantów powinno się zużyć w ciągu 24 godzin.

5. Dobre nawyki.

 Bardzo istotne jest by trzymać leki w oryginalnych opakowaniach. To właśnie na pudełku zawarte są najważniejsze informacje o leku, sposobie przechowywania i terminie ważności. Podwójne opakowanie leku daje dodatkową ochronę przed bezpośrednim oddziaływaniem promieniowania słonecznego.

Dobrym pomysłem bywa też wykorzystywanie specjalnych kasetek ( pudełek ) na leki w których umieszcza się tabletki w porcjach na rano, południe i wieczór. Jest to doskonałe rozwiązanie w przypadku osób starszych oraz wówczas, gdy ktoś bierze wiele leków jednocześnie i musi sięgać po nie w czasie dnia pracy.


Źródła:
1.Jachowicz Renata. Farmacja praktyczna. Warszawa: PZWL;2007,str.167-169
2.Miesięcznik „MOJE ZDROWIE” nr4(18) kwiecień 2011 str.54-55
3.Miesięcznik  „MAGAZYN APTEKARSKI” maj 2011 str43-35