Choroba ta określana jest obecnie mianem choroby XXI wieku lub
schorzenia cywilizacyjnego związanego z „wyścigiem szczurów”. Zespół ten
został dokładnie opisany przez Oslera w 1892 roku. Przyczyny powstania
tego schorzenia nie są znane, jest wiele poglądów na ten temat. Jako
czynnik sprawczy bierze się pod uwagę uwarunkowania psychologiczne,
dietetyczne, bakteryjne zapalenie jelit.
Specjaliści zgodnie
stwierdzają, że zaburzenia czynnościowe układu pokarmowego zaliczane są
do najczęstszych schorzeń w ich pracy (do 50% zgłaszających się na
leczenie). Występuje u ok. 10–20% dorosłych ludzi, 2/3 z tej liczby to
kobiety.
Choroba zaczyna się przeważnie w wieku 30–40 lat.
Statystyki informują o liczbie ponad 50 milionów ludzi, którzy cierpią
na tą chorobę w Ameryce Północnej oraz o podobnej grupie Europejczyków.
Szacuje się, że stanowi to ok. 20–30% populacji ludzi dorosłych. Zespół
jelita nadwrażliwego (dawniej nazywany nerwicą jelit) dotyka nie tylko
mieszkańców krajów wysoko rozwiniętych. W Anglii problem ten istniał już
w czasach przed rewolucją przemysłową, a w Chinach zapadalność na ta
chorobę jest porównywalna do krajów zachodnich.
Około 75–80%
pacjentów z rozpoznanym zespołem stanowią kobiety. Jest to wynik tego,
że to właśnie one częściej zgłaszają się do lekarza nie większej
predyspozycji kobiet do zachorowania. Przynajmniej tak się dzieje w
przytoczonej już Ameryce Północnej i Europie, bo na przykład w Indiach
zaobserwowano prawidłowość wręcz przeciwną – większa część pacjentów to
mężczyźni.
Objawami zespołu jelita nadwrażliwego jest:
- ból
i/lub dyskomfort w jamie brzusznej, co należy do grupy najczęściej
występującej, zazwyczaj po wypróżnieniu bóle i skurcze ustępują,
- wzdęcia,
- nudności,
- częstotliwość wypróżnień – może występować naprzemiennie biegunka z zaparciami.
Zazwyczaj
podczas badania lekarskiego brzuch pacjenta nie budzi wątpliwości i nie
wykazuje nieprawidłowości. Objawy występujące latami mogą ustąpić na
kilka miesięcy, ale rzadko znikają bezpowrotnie, nasilenie dolegliwości
bywa różne.
Zespół jelita nadwrażliwego może występować w dwóch wariantach: zaparciowym i biegunkowym. Objawy mogą mieć charakter mieszany.
Leczenie
tego schorzenia polega na indywidualnej ocenie stresu i diecie.
Zrozumienie, że zespół jelita nadwrażliwego to złożone zagadnienie,
które dotyczy motoryki, psychiki i uwarunkowanym stresem, jest dla
pacjenta kluczem do uwolnienia się od objawów choroby.
Do źródeł stresu można zaliczyć:
- przepracowanie,
- złe nawyki dotyczące snu,
- nadmierne używanie kawy, alkoholu i tytoniu.
Prawidłowy
odpoczynek i ćwiczenia mogą pomóc w zredukowaniu stresu, a tym samym
prawidłowo wpłynąć na przebieg choroby. Dieta jest rozgraniczona w
zależności od tego, czy osoba chora jest w fazie biegunki czy też
zaparć. Poniżej podane są wskazówki dietetyczne.
Wskazówki dla chorych na zespół jelita drażliwego w okresie BIEGUNKI.
Wskazane:
- słaba: kawa, herbata, rozcieńczone soki owocowo-warzywne,
- twaróg, sery topione niskotłuszczowe
- masło, margaryna
- mięso – cielęce, wołowe, indyk, kurczak, ryby chude gotowane
- szynka, polędwica
- chudy rosół, buliony
- biały chleb pszenny, bułki, kaszka pszenna, ryż, biszkopty
- marchew, sałata, rzodkiewki, pomidory, ogórki, ziemniaki puree
- jabłka przetarte, banany, cytrusy, arbuzy
- galaretki owocowe, kisiele, budynie, lody
Przeciwwskazane:
- mleko, kefiry, jogurty, mocna kawa i herbata, alkohole
- tłuste sery żółte i topione
- smalec, słonina, masło topione
- tłusta wieprzowina, baranina, tłusty drób (kaczki, gęsi), dziczyzna, podroby
- pieczywo ciemne razowe oraz pieczywo z dodatkami (słonecznik, sezam itp.)
- warzywa z dużą ilością błonnika (kapusta, buraki, brukselka, kalafior, groszek, fasolka, kalarepa)
- truskawki, maliny, porzeczki, morele, śliwki, gruszki, ananasy
- czekolady, bita śmietana, produkty z dodatkiem czekolady, orzechy
Wskazówki dla chorych na Zespół Jelita Drażliwego w okresie ZAPARCIA
Wskazane:
- mleko
0,5-1,5%, kefiry, jogurty, maślanka, kawa zbożowa, słaba herbata, woda
mineralna – spożycie płynów powinno wynosić ok. 2l dziennie
- twaróg i biały ser chudy i półtłusty
- oleje roślinne – słonecznikowy, z oliwek, sojowy, miękkie margaryny, małe ilości masła
- białka jaj, żółtka w ograniczonej ilości
- chude mięso – cielęcina, wołowina, indyk, kurczak, królik
- chude ryby (dorsz, sandacz, szczupak, leszcz, karaś, pstrąg, okoń)
- chuda szynka, chuda polędwica
- zupy warzywne, krupniki, mleczne
- pieczywo ciemne, z dużą ilością błonnika, razowe, żytnie, najlepiej z dodatkiem otrębów, ziaren itp.
- warzywa – wszystkie dozwolone
- owoce – wszystkie dozwolone
- desery – na bazie owoców, bez dodatków czekoladowych
Przeciwwskazane:
- alkohol, kakao, czekolada, mocna kawa, mocna herbata
- wszystkie sery poza białym chudym serem
- smalec, słonina, topione masło
- duża ilość żółtek
- tłuste mięso – wieprzowina, baranina, podroby i dziczyzna
- pasztety, wędliny (poza chudą szynką i chudą polędwicą)
- chleb pszenny, kasza manna, kasza kukurydziana, ryż
- wszelkiego rodzaju produkty z zawartością czekolady